De frets op je bashals. Weer zo’n typisch onderwerp waar eigenlijk veel te weinig over bekend is of over wordt gepraat. Want hoe zit dat eigenlijk: waarom zijn ze bij de ene bas smal en bij de andere juist weer breed? En wat voor verschil maakt dat?
Er zijn heel veel verschillende soorten frets. Van smal en laag tot breed en hoog met daartussen een scala van zo’n twintig verschillende soorten in alle denkbare breedte-hoogtecombinaties, ingedeeld in drie categorieën: small, medium en jumbo. Frets zijn aan de onderzijde voorzien van een dunne opstaande rand met een soort weerhaakjes waarmee ze in een precies passende zaagsnede in de toets klem zitten. Het aanbrengen van de frets gebeurt met een speciaal hamertje of een pers. Een enkele bouwer geeft de voorkeur aan een wat minder straffe passing en lijmt de frets liever in de toets om eventuele spanning in het hout te voorkomen.
Houterig
Welk type fret je voorkeur heeft, is een kwestie van smaak. Ik heb klanten die altijd een vast type fret in hun hals willen en dan ook steevast elk nieuw aangeschafte instrument laten herfretten met dit type. Dit heeft te maken met de ‘feel’. Anderen interesseert het geen biet: als een bas lekker speelt en goed klinkt (wat allebei uiteindelijk met veel meer factoren te maken heeft) is het goed. Het type fret op je bashals heeft echter daadwerkelijk invloed op de sound van het instrument. Voor een old-school funk/soul-sound bijvoorbeeld is de wat meer houtigere klank van een bas met kleine vintage frets een vaak gemaakte keuze. Wil je echter een vette Marcus-slap dan pak je juist een bas met stevige jumbo-frets. Knalt gewoon meer.
Slijtage
Het is uiteindelijk de hoeveelheid metaal tussen de toets en de gefrette noot die dit bepaalt. Voor fretdraad wordt meestal een 18%-nikkel/zilver-legering gebruikt. Deze beproefde samenstelling is belangrijk voor een goede doorgave van het geluid, maar een zekere duurzaamheid is ook een vereiste. Frets slijten namelijk door de trillingsenergie van de snaar die erop gedrukt wordt. De hoogfrequente trillingen van de snaar veroorzaken wrijving en warmteontwikkeling op het topje van de fret.
Je kunt dit goed zien bij jarenlang intensief gebruikte instrumenten. Op de meest gespeelde posities zie je precies op de plek waar de snaar de fret raakt dat de ronde top van de fret afgevlakt is. Dit heeft twee grote nadelen tot gevolg: op deze plekken zijn de frets lager geworden, waardoor de snaar op allerlei plaatsen gaat aanlopen tegen de nog goede (wat hogere) frets. Het tweede probleem is dat de bas niet meer 100 procent toonzuiver is; de positie die bepalend was voor de gekozen noot is immers iets naar achteren verschoven. De snaar die eerst precies op het midden van de fret op de ronding lag, ligt nu in een gleufje dat ’m soms tot wel een millimeter voorbij het midden van de fret blijft ondersteunen. Lage frets (tot 0,8 mm) dienen in dit geval vervangen te worden. Hogere frets kunnen meestal nog wel hersteld worden.
Checken
De frets worden dan gevlakt, wat betekent dat ze allemaal, dus ook de goede, op het niveau van de diepste slijtplekken worden teruggebracht en afgewerkt. Bij redelijk intensief gebruik zullen de eerste tekenen van fretslijtage zich na zo’n vijf jaar gaan aandienen. Check dus regelmatig je frets bij het verwisselen van je snaren en laat er indien nodig op tijd wat aan doen. Dit beperkt de schade en kan de hoge kosten van het herfretten zeker weer vijf jaar uitstellen!
Oorspronkelijk gepubliceerd in: de Bassist.
https://www.debassist.nl/